|
Nadgledanje platnih sistema
Platni sistemi, kao skup instrumenata, postupaka i pravila za prenos novčanih sredstava između dva ili više učesnika, od vitalnog su značaja za ekonomske i finansijske aktivnosti u zemlji. U sistemima koji dobro funkcionišu platne transakcije se blagovremeno i na siguran način prenose i izvršavaju, i oni su kao takvi podrška finansijskoj stabilnosti i promovišu rast. Nasuprot tome, greške, problemi u radu platnog sistema mogu da budu veoma skupi, štaviše, značajno skuplji za ekonomiju u cjelini, nego za vlasnika i učesnike u samom sistemu.
Nadgledanje platnih sistema je funkcija Centralne banke Crne Gore čiji je krajnji cilj da doprinese sigurnom i efikasnom funkcionisanju platnih sistema u Crnoj Gori, a time i finansijskoj stabilnosti u zemlji, što predstavlja jednu od ključnih odgovornosti Centralne banke.
Sigurnost se odnosi na to koliko dobro se razumiju, mjere i kontrolišu rizici povezani sa realizacijom procesa u platnom sistemu. Ovi rizici uključuju rizik likvidnosti, kreditni, pravni i operativni rizik, kao i opšti poslovni rizik, koji mogu da nose sistemsku komponentu, u situaciji kada nemogućnost jednog ili više učesnika da obavljaju posao kako se od njih očekuje uzrokuje nemogućnost ostalih učesnika da ispune svoje obaveze u roku, što dalje može imati niz negativnih posljedica. Nemogućnost platnog sistema da iz bilo kog razloga izvrši poravnanje platnih transakcija može imati značajne nepovoljne uticaje na tržišta kojima služi, kao i na privredu uopšte.
Efikasnost se, uopšteno, odnosi na to kako - i koliko efektivno relevantni subjekti u platnom sistemu (operater, učesnici u platnom sistemu) koriste resurse u obavljanju svojih funkcija.
Centralna banka Crne Gore vrši nadgledanje rada platnih sistema velikih plaćanja u Crnoj Gori i platnih sistema malih plaćanja koji su od značaja za dnevne operacije/aktivnosti crnogorskog društva i povjerenje javnosti u mehanizme i način obavljanja transkacija plaćanja. Pri tome, aktivnosti nadgledanja usmjerene su na platni sistem kao cjelinu.
U obavljanju zadataka vezanih za nadgledanje platnih sistema, Centralna banka Crne Gore primjenjuje principe i praksu koji su bazirani na međunarodnim principima i najboljoj praksi i standardima i propisima koje je utvrdila Evropska centralna banka. Od početka 2016. godine Centralna banka Crne Gore u procesu procjene usklađenosti rada platnih sistema, primjenjuje set principa zasnovanih na principima koje su objavili Odbor za plaćanja i tržišnu infrastrukturu Banke za međunarodna poravnanja i Međunarodna organizacija komisija za hartije od vrijednosti - Principi za infrastrukture finansijskih tržišta.
Operater platnog sistema primarno je odgovoran za pouzdano funkcionisanje platnog sistema i saglasno tome, od operatera se očekuje da obezbijede usklađenost sistema kojima upravljaju sa usvojenim standardima.
Centralna banka Crne Gore je transparentna u vezi sa obavljanjem funkcije nadgledanja i rezultate realizacije svojih aktivnosti u ovoj oblasti objavljuje u godišnjem izvještaju o radu Centralne banke.
-
Okvir za politiku nadgledanja platnih sistema
-
Odluka o nadgledanju rada platnih sistema
("Sl. list Crne Gore", br. 48/14), primjenjuje se od 01.01.2016. godine
Relevantni međunarodni standardi
Banka za međunarodna poravnanja – Odbor za plaćanja i tržišnu infrastrukturu
Evropska centralna banka
|
